De afgelopen tien jaar werden er in Vlaanderen nooit minder vergunningen voor nieuwbouwprojecten toegekend dan in 2024. Dat blijkt uit een analyse van Lorenzo Van Tornhaut (KU Leuven). De Vlaamse regering wil een inhaalbeweging maken en richt een taskforce op.

Het is al sinds 2018 dat het aantal vergunningen in een dalende lijn zit. Maar die trend werd de afgelopen jaren nog versterkt door de conjunctuur, en langere doorlooptijden.

Bouwondernemer en docent Van Tornhaut berekende na een analyse van de recentste cijfers van Statbel, dat het aantal vergunningen voor nieuwe woningen in Vlaanderen slechts 10,24 per duizend gezinnen bedroeg in de eerste tien maanden van 2024. Dit is het laagste cijfer van de afgelopen tien jaar. De steden blijven met 9,94 onder het Vlaams gemiddelde, al zijn er grote verschillen tussen de steden, met Oostende (24,09) als positieve en Leuven (3,05) als negatieve uitschieter. Nog opvallend: Antwerpen heeft vorig jaar een forse inhaalbeweging gemaakt, Brussel hinkt met 3,15 dan weer helemaal achterop.

Sven Nouten, woordvoerder van werkgeversorganisatie Embuild, kan de cijfers enkel maar beamen. “In 2024 was er een daling van 7,3 procent van de omzet ten opzichte van referentiejaar 2021”, aldus Nouten. “Ook voor dit jaar wordt er nog altijd een daling ingecalculeerd van 3,3 procent.”

Een van de oorzaken van de daling is volgens Van Tornhaut het digitale omgevingsloket. Dit maakt het makkelijker om bezwaren in te dienen tegen bouwprojecten, wat de situatie verder bemoeilijkt. Hij wijst erop dat de politieke campagnes tegen verdichting en verharding de drempel voor bezwaren hebben verlaagd, wat heeft bijgedragen aan de stagnatie van de bouwsector. “Gemeentebesturen willen geen risico lopen voor de verkiezingen, en het afkeuren van bouwprojecten kan electoraal aantrekkelijk zijn”, legt hij uit.

Hogere huurprijzen
Dat er (te) weinig gebouwd wordt, sijpelt ook door in de huurmarkt. Van Tornhaut voorspelt dat de huurprijzen de volgende jaren zullen blijven stijgen, vooral in kernsteden zoals Gent, Leuven en Brussel. “De huurmarkt is vaak een voorbode van bredere problemen in de woningmarkt”, zegt hij. “Steeds meer mensen worden de huurmarkt ingeduwd doordat kopen onbetaalbaar is geworden. Dit vergroot de druk op het onderste segment van de inkomens, waar huren bijna onmogelijk wordt.”

Tussen nu en 2030 zouden er in Vlaanderen 375.000 extra woningen moeten bijkomen, voornamelijk door de toename van het aantal eenpersoonshuishoudens en senioren. De Vlaamse regering erkent het probleem en wil het tij keren. Daarom richten minister voor Wonen Melissa Depraetere (Vooruit) en minister voor Omgeving Jo Brouns (CD&V) een taskforce wonen-ruimte op “om een meer betaalbaar en duurzaam woonaanbod te creëren op goed gelegen locaties én met aandacht voor een toename van de kwaliteit van onze leefomgeving”.

Naast het in beeld brengen van de mogelijkheden in Vlaanderen en het wegwerken van drempels, zal de taskforce, die later deze maand voor het eerst samenkomt, vooral werken aan een duurzame manier van wonen. De ambitie is dat er 450.000 extra woningen bijkomen tegen 2050.

Van Tornhaut reageert sceptisch: “Dat is echt de lat zodanig laag leggen dat je al een sliding tackle moet doen om er niet over te raken. We hebben nú maatregelen nodig. Lokale overheden zijn bepalend. De Vlaamse overheid zou beter een staten-generaal samenroepen met alle gemeenten en concrete doelstellingen naar voren schuiven.”

Bron: De Morgen